Het hebben van hartkloppingen betekent dat je te maken hebt met het vervelende verschijnsel dat je je eigen hart voelt kloppen. Je eigen hart bewust voelen kloppen kan heel beangstigend zijn. Sommige vrouwen ervaren tijdens hun overgang periodes met hartkloppingen.
Dit overgangsverschijnsel is heel naar om mee te maken, maar is in principe onschuldig. Symptomen van hartkloppingen als overgangsverschijnsel en hartkloppingen naar aanleiding van hartklachten zijn echter moeilijk van elkaar te onderscheiden. Bij twijfel is het altijd verstandig om een arts te raadplegen.
Het ontstaan van hartkloppingen tijdens de overgang
Het hart is een autonome spier. Dat houdt in dat het een eigen besturing heeft. En jij je over het algemeen niet bewust bent van zijn werking. Je hart klopt ook wanneer jij er helemaal niet mee bezig bent. Sterker nog, je kúnt je hart niet eens aansturen, aangezien het niet is aangesloten op het centrale zenuwstelsel.
De samentrekkingen in de hartspier worden veroorzaakt door prikkelingen in twee zenuwknopen, de sinusknoop en de atriumventrikelknoop (AV-knoop). De sinusknoop bevindt zich in de wand van de rechterboezem tussen de onderste en bovenste holle ader. En reageert op zowel prikkels van het autonome zenuwstelsel als op hormonen uit het hormoonstelsel.
Wanneer er geen invloed wordt uitgeoefend op de sinusknoop, is de frequentie van je hartslag normaal. Wanneer er wel invloed op uitgeoefend wordt verandert de frequentie. Dit voel je na bijvoorbeeld sporten, alcohol- en drugsgebruik en het innemen van producten met caffeïne (koffie, cola, energiedrankjes). Maar bijvoorbeeld ook wanneer je je in de bergen bevindt of wanneer je erg geëmotioneerd of gestrest bent.
Je hormonen hebben direct invloed allerlei processen in je lichaam. Hormoonschommelingen, zoals die in de overgang voorkomen, leiden bijvoorbeeld direct tot stemmingswisselingen.
Je hormonen schommelen zo omdat de hoeveelheid rijpende eitjes in je eierstokken op begint te raken tijdens de overgang. Daarmee neemt de productie van het hormoon oestrogeen af. Oestrogeen is verantwoordelijk voor allerlei processen binnen je lichaam. En het oestrogeengehalte in je bloed is van invloed op de gehaltes van allerlei andere hormonen.
Het lichaam moet zich constant aanpassen
Wanneer je oestrogeengehalte afneemt, zoals in de overgang gebeurt, moet je lichaam zich constant aanpassen om toch alle processen in je lichaam goed te laten verlopen. Dit lukt niet altijd en soms gaat dit aanpassen niet zo ‘smooth’ als we zouden willen. Hierdoor ontstaan overgangsklachten zoals opvliegers, nachtzweten en stemmingswisselingen.
Ook de frequentie van je hartslag wordt dus beïnvloed door hormonen. Dat betekent dat veranderingen in hormoonspiegels leiden tot plotselinge toename of afname in de hartslagfrequentie.
Op deze manier ontstaan hartkloppingen. Dit kunnen zowel hartoverslagen zijn als een versnelde hartslag. Bij hartoverslagen slaat je hart iets ‘uit de maat’ en komt er een extra slag kort na de vorige, waarna een wat langere pauze volgt.
Omdat de tijd tussen de twee hartslagen iets langer dan normaal is, voel je de eerstvolgende hartslag vaak bewust aan. Dit kan eens per zoveel normale slagen gebeuren. Maar er kunnen ook een reeks van deze extra slagen, gevolgd door een wat langere pauze zijn.
Dit verschijnsel heet ‘extra-systolie’, oftewel: extra hartslagen. Je krijgt te maken met een versnelde hartslag als de sinusknoop extra gestimuleerd wordt door het sympathische zenuwstelsel. Het sympathische zenuwstelsel staat eveneens onder invloed van hormonen. Dus ook hartversnellingen zijn geen zeldzaam fenomeen bij vrouwen in de overgang.
Zowel hartversnellingen als hartoverslagen zijn in de regel onschuldig. Ze ontstaan door de onbalans in je lichaam als gevolg van de overgang. Maar, zoals ook al eerder gezegd, het blijft verstandig om een arts te raadplegen. Zeker wanneer je hier regelmatig last van hebt.
Vrouwen in de overgang hebben een grote kans op hartkloppingen
Vrouwen in de overgang hebben een grotere kans op hartklachten dan jongere vrouwen. En de symptomen van hartklachten lijken erg op algemene overgangsklachten en worden daarom vaak pas (te) laat ontdekt. Symptomen waar je dan aan moet denken zijn abnormale moeheid, zweten, kortademigheid, misselijkheid en slecht slapen.
Er is helaas heel weinig te doen tegen hartkloppingen. In overleg met je arts kun je bètablokkers gaan nemen om hartoverslagen tegen te gaan. Verder is het verstandig om producten met alcohol, cafeïne en drugs te vermijden.
Ook roken kan hartkloppingen veroorzaken en wordt daarom afgeraden. Verder geldt voor vrijwel elke overgangsklacht. Je zult er het minste last van hebben wanneer je voldoende en op regelmatige tijden slaapt. Maar ook gezond eten en voldoende bewegen helpt hier aan mee.
Ook het blijven (door)slikken van de pil kan helpen om overgangsklachten te verminderen. Aangezien je daarmee je hormoonniveau redelijk in balans houdt. Recent onderzoek heeft echter wel aangetoond dat je hierdoor een licht verhoogde kans op borstkanker kan krijgen, dus overleg dit eerst met je arts.
Een zware periode in je leven
Ik snap dat de overgang een zware periode in je leven is en dat zaken als hartkloppingen het naast vervelend, zelfs beangstigend of beperkend kunnen maken. Misschien staan jouw overgangsklachten jouw normale, sociale leven wel in de weg of ben je niet langer in staat om je dagelijkse bezigheden uit te voeren zoals jij dat wilt.
Bedenk je dan dat de overgangsperiode niet meer is dan dat: een periode van overgang van de ene fase in je leven naar de andere. Een overgang die niet zonder horten en stoten gaat, maar die wel weer over zal gaan.
Tot die tijd is het zaak om goed voor jezelf te zorgen en vooral je rust te nemen. Praten met andere vrouwen in de overgang of vrouwen die de overgang gepasseerd zijn kan soms helpen als u onzeker of ongerust bent over een bepaald verschijnsel. Ook uw huisarts is vaak in staat om u te helpen, zeker bij verschijnselen als hartkloppingen.